ประเทศไทยเป็นประเทศที่กำลังพัฒนา ซึ่งคำนี้อาจจะเคยได้ยินมานานหลายสิบปี แต่ปัจจุบันก็ยังไม่เป็นที่ยอมรับว่าเป็นประเทศที่พัฒนาแล้ว เพราะความมั่นคงของเศรษฐกิจของสังคมไทยไม่มีความแน่นอน ประชากรภายในประเทศก็ยังมีความเหลื่อมล้ำ ปัญหาความยากจนยังมีแทบจะทุกพื้นที่ในประเทศไทย และสั่งสมมาอย่างยาวนาน
ผู้มีรายได้น้อยที่รายรับไม่เพียงพอต่อการใช้จ่ายขั้นพื้นฐาน ในประเทศไทยมีผู้ประสบปัญหาความยากจนประมาณ 1 ใน 3 ของประชากร เรียกได้ว่ามีคนจนสูงถึงประมาณ 18 ล้านคน แม้ว่าประเทศไทยจะมีสภาพเศรษฐกิจที่ดีขึ้นอย่างต่อเนื่อง แต่แนวโน้มการยากจนของประชากรกลับยิ่งเพิ่มมากขึ้นเช่นเดียวกัน ปัจจัยอาจเกิดจากเศรษฐกิจภายในครอบครัว การแบ่งชั้นวรรณะคนจนกับคนรวย นับวันยิ่งจะมีมากขึ้น มีผลทำให้การใช้ชีวิตของกลุ่มคนจนเป็นไปอย่างยากลำบาก เนื่องจากการแข่งขันทางการลงทุนที่สูง ค่าครองชีพในแต่ละวันสูงขึ้นไปด้วย รายรับกลุ่มคนจนเท่าเดิม รายจ่ายเพิ่มขึ้น ส่วนของคนชั้นกลาง และคนรวย ภาระค่าใช้จ่ายสูงแต่ค่าตอบแทนก็สูงเพิ่มมากขึ้นเช่นกัน
ปัญหาความยากจนเรื้อรัง เกิดจาก
- การขาดแคลนปัจจัยด้านต่าง ๆ ในการยังชีพอย่างเหมาะสม อาทิเช่น ที่อยู่อาศัย ที่ดินทำกินไม่มี หรือมีน้อย สภาพอากาศที่ไม่เอื้ออำนวยต่อการเพาะปลูก เงินลงทุน วัสดุอุปกรณ์ที่ล้าสมัย ลงทุนสูงได้ผลตอบแทนต่ำ ปัญหาพ่อค้าคนกลางโกงราคา เป็นต้น
- การศึกษา ประชากรไม่ได้รับศึกษาด้านการผลิตที่ถูกต้อง ไม่มีกลไกเพิ่มประสิทธิภาพ การส่งเสริมการมีงานทำ ที่ไม่ทั่วถึง รวมถึงการไม่ได้การสนับสนุนให้เข้ารับการศึกษาในระบบจนจบการศึกษาขั้นพื้นฐาน
- การเสียเปรียบนายทุนผูกขาด ทำให้ต้นทุนการผลิตสูง จากการที่ต้องซื้อวัสดุในการผลิตที่มีราคาแพง และขายผลผลิตให้นายทุนในราคาต่ำ ทำให้ผลตอบแทนไม่คุ้มทุน และยังสร้างภาระหนี้ พร้อมดอกเบี้ย ยืมก่อนผ่อนทีหลังเรื้อรังจนหาทางแก้ไม่ได้
- เศรษฐกิจแบบทุนนิยม อาทิ โครงการสร้างสาธารณะประโยชน์ เขื่อน ฝาย ถนน ทำให้กลุ่มคนจนเสียที่ดินทำกินในระยะยาว
- ปัจจัยด้านบุคคล เมื่อประสบปัญหาทางเศรษฐกิจมวลรวม ปัญหาภาวะเศรษฐกิจภายในบ้าน ทำให้ประชากรส่วนใหญ่ ปรับตัวไม่เป็น บริโภคในสิ่งที่ไม่มีประโยชน์ เช่น การดื่มสุรา บุหรี่ หวย และเล่นการพนัน สร้างหนี้สินเพิ่มเติมโดยการซื้อสินค้าผ่อนส่ง หมุนเงินใช้ในแต่ละวัน ทำให้ดอกเบี้ยเงินกู้เพิ่มสูงขึ้นในขณะที่รายรับไม่คงที่ เป็นปัญหาความยากจนที่แก้ไขได้ยาก
ปัญหาความยากจนในประเทศไทย เป็นเรื่องที่ทุกฝ่ายต้องหันมาร่วมมือกันอย่างจริงจัง เพราะไม่ใช่เรื่องของผู้ใด หรือใครคนใดคนหนึ่ง แต่เป็นเรื่องของการเพิ่มศักยภาพในการพัฒนาประเทศ เมื่อมีคนยากจนมากขึ้น ปัญหาที่เกิดขึ้นมีตามมาอย่างมากมาย เช่น ขอทาน คนพิการ เด็กเร่ร่อน โสเภณี ฯลฯ หากไม่รีบแก้ไขในที่สุดประเทศที่กำลังจะพัฒนา ก็ยังคงกำลังจะพัฒนาไปอย่างนั้นไม่จบสิ้นเสียที
